Μιά βιβλιοπαρουσίαση μες το παριανό κατακαλόκαιρο!

Γιώργος Πίττας, Σπύρος Μολφέτας, Ηλίας Προβόπουλος, Μπήλιω Τσουκαλά, Μιράντα Τερζοπούλου.

Ο Σπύρος  Μολφέτας, η Μπήλιω Τσουκαλά και η Μιράντα Τερζοπούλου λέν καλά λόγια για το βιβλίο «Πανηγύρια στο Αιγαίο» και τον συγγραφέα του, την αφεντιά μου, ενώ την εισήγηση του τέταρτου παρουσιαστή, του Ηλία του Προβόπουλου, θα την απολαύσουμε στη Σαββατιάτικη Ελευθεροτυπία, στο πρωτοσέλιδο της Βιβλιοθήκης.

Σάμπως νάταν υπερβολικοί στις καλωσύνες τους αλλά εμένα δεν μου έπεσε και άσχημα και ομολογώ οτι δεν με χάλασε καθόλου!

Απλώς δεν χόρτανα να διαβάζω τα γραφούμενα  τους και να τους ευχαριστώ απ’ την καρδιά μου!

Ο Σπύρος Μολφέτας, διευθυντής της σχολής Μωραϊτη.

Ο Σπύρος Μολφέτας, εκπαιδευτικός, διευθυντής της Σχολής Μωραϊτη άνοιξε την βιβλιοπαρουσίαση:

“Το βιβλίο Πανηγύρια στο Αιγαίο, το πήρα στα χέρια μου υπό τη μορφή δοκιμίων εκτύπωσης τα περασμένα Χριστούγεννα. Ο καλός φίλος Γιώργος Πίττας μου το έδωσα να του  ρίξω μια ματιά και να του πω τη γνώμη μου. Η αλήθεια είναι ότι το ρούφηξα ξεχνώντας πολύ συχνά το σκοπό για τον οποίο  το διάβαζα.  Με γοήτευσε η απλότητα και αμεσότητα της γραφής, η τεκμηρίωση των δεδομένων που μετατρέπονταν σε πληροφορίες , το μεράκι του ανθρώπου που αλώνισε το Αιγαίο, καταρχήν για να ζήσει ο ίδιος τα δρώμενα, να γλεντήσει να χορέψει, να νιώσει την κατάνυξη που αποπνέει η όλη διαδικασία, αλλά ταυτόχρονα να αφουγκραστεί να καταγράψει να απαθανατίσει και να διασώσει με τον τρόπο αυτό, βιώματα και συνήθεις του λαού στα  νησιά του αρχιπελάγους…

Είχα την τύχη να έχω δάσκαλο στα μαθητικά μου χρόνια το Ματθαίο Μουντέ, θεολόγο, ποιητή αλλά προπάντων αιγαιοπελαγίτη με καταγωγή από τη Χίο.  Είχε για πολλά χρόνια μια ραδιοφωνική εκπομπή στο κρατικό ραδιόφωνο που λεγόταν «Αιγαίο ρίζα και διάρκεια». Αν ζούσε θα αφιέρωνε πολλές εκπομπές του στη δουλειά του Πίττα. Θα ένιωθε περήφανος που ένας μερακλής άνθρωπος καταπιάστηκε με τούτο το θέμα και το ερεύνησε με τιμιότητα, επάρκεια και πληρότητα. Ο Πίττας ανήκει στην σπάνια κατηγορία των ανθρώπων που σήμερα αποτελούν είδος εν ανεπαρκεία, εκείνων , δηλαδή, που νιώθουν την υποχρέωση να προσφέρουν. Δεν είναι λαογράφος, κοινωνικός ανθρωπολόγος, ιστορικός ή δημοσιογράφος, δεν ανήκει στην ακαδημαϊκή κοινότητα, δεν επιχορηγείται από κοινοτικά κονδύλια για την έρευνα, ή από τον κρατικό κορβανά. Είναι μια μορφή που παραπέμπει στο Υπερωκεανιο του Εμπειρίκου που τραγουδάει και πλέει με άσπρο στο σώμα του  και κίτρινο στις τζιμινιέρες, αρμενίζει ως αέναος ταξιδευτής το Αιγαίο, γιατί βαρέθηκε τα βρωμερά νερά των αγκυροβολίων, παρατηρεί και βιώνει, ερευνά και συνάμα ζει με όλη του την ψυχή το γλέντι, μοιράζεται ενδεχομένως τη θρησκευτική κατάνυξη, και μας κλείνει το μάτι καλώντας μας να τα μοιραστούμε όλα αυτά μαζί του…

Στο τούτο το σημείο βρίσκεται και ένα από τα μεγάλα στοιχήματα αυτού του βιβλίου. Να μας σηκώσει από την καρέκλα, να μας κάνει να καταλάβουμε ότι τα πανηγύρια είναι κομμάτι και της δικής μας παράδοσης, είναι η αφορμή να διεγερθούν και να συντονιστούν διάφορες δημιουργικές δυνάμεις μιας τοπικής κοινωνίας οι οποίες σε συνδυασμό με φυσικό περιβάλλον να μετουσιωθούν σ’ ενα γλέντι τρικούβερτο που ενδέχεται να μας αφορά και να μας αρέσει….

Συνολικά πιστεύω ότι στους καιρούς που διανύουμε, τα πανηγύρια μπορούν να μας κάνουν να επαναπροσδιορίσουμε έννοιες όπως το εμείς ή το όλοι μαζί, σε αντίθεση με το εγώ ή το ο καθένας για την πάρτη του.

Θεωρώ ότι το βιβλίο Πανηγύρια στο Αιγαίο, ανοίγει δρόμους προς αυτή την κατεύθυνση…”

Η Μπήλιω στη σκιά του Ηλία.

Ακολούθως η Μπήλιω Τσουκαλά παρ’ όλη τη λεπτή της θέση, έβαλε όπως πάντα τάξη στα πράγματα:

“Εξαρχής να σας εξομολογηθώ  ότι  μού είναι δύσκολο να μιλήσω για κάποιον που είναι τόσο κοντά μου, όπως είναι ο συγγραφέας αυτού του του βιβλίου που σήμερα παρουσιάζουμε εδώ, και για κάτι που έζησα από τόσο κοντά όλα αυτά τα χρόνια, το πώς δηλαδή γράφτηκε αυτό το βιβλίο.

Αν ο Γιώργος δεν ήταν άντρας μου, θα ήμουν λιγότερο φειδωλή στα λόγια μου για να περιγράψω τη σπουδαιότητα, τον πλούτο και το βαθύ περιεχόμενο αυτού του βιβλίου, και εάν δεν έλειπε τόσο πολύ από το σπίτι όλα αυτά τα χρόνια που ταξίδευε στο Αιγαίο για να κάνει την έρευνα για τα Πανηγύρια των νησιών, ίσως να ήμουν πιο ανεκτική μαζί του.

Το θέμα πάντως είναι ότι τούτο το βιβλίο, το νέο πόνημα του Πίττα, έχει έναν όγκο δουλειάς που δύσκολα περιγράφεται. Είναι το αποτέλεσμα μιας έρευνας και καταγραφής πολλών ετών, πάνω από 20, σε όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου. Πήγε, έψαξε, βρήκε. Ρώτησε ανθρώπους, μίλησε μαζί τους, άντλησε πηγές και μνήμες από τους παλαιότερους. Έκανε πάρα πολλά ταξίδια. Ταξίδια  άπειρα τον αριθμό. Συχνά κοπιαστικά, γύριζε σπίτι καταταλαιπωτημένος. Αλλά και χαρούμενος, όταν έβρισκε ένα καλό πανηγυράκι, που τον γέμιζε με την αυθεντικότητά του και την αλήθεια του.

Υπήρχαν φορές που φύγαμε για διακοπές οικογενειακώς μαζί με τον γιό μας σε κάποιο κυκλαδονήσι, και εκείνος μας παρέσερνε – εντέχνως – να πάμε σε κάποιο χωριό όπου είχε ακούσει για κάποιο καλό πανηγύρι. Και έτσι, αντί να κάνουμε διακοπές, όπως όλοι οι άνθρωποι, μπάνια και τα λοιπά, εμείς  – γιος μας μικρός τότε, δεν έφερνε αντιρρήσεις – καταλήγαμε στην περιπέτεια ενός πολύωρου ποδαρόδρομου, ή και ορειβασίας για να φτάσουμε στη δύσβατη περιοχή του πανηγυριού και μετά σε ολονύκτια γλέντια, με το χάραμα να μας βρίσκει  να ψάχνουμε κάποιο χώρο για να κοιμηθούμε.

Ο Πίττας έχει μια μεγάλη αντοχή στα δύσκολα  ( μπορεί για αυτό να με παντρεύτηκε κιόλας… ) όπως επίσης έχει και ένα πάθος με την αυθεντικότητα. Αυτός ο συνδυασμός του δίνει το σθένος αλλά και τον οπλίζει με την απαραίτητη εμμονή, να αναζητά χωρίς να υπολογίζει κόστος και θυσίες, αυτό που έχει βάλει στο μυαλό του.

Οι σπουδές του στο Παρίσι, οικονομίας και φιλοσοφίας, αλλά και τα διαβάσματά του, του έδωσαν τη Μέθοδο, δηλαδή τον τρόπο της σκέψης να μπορεί, αυτά που βλέπει, να τα βάζει στη σωστή τους διάσταση, να τα τοποθετεί στο χώρο και στον χρόνο με τη σαφήνεια του μελετητή και την μεθοδικότητα του ερευνητή.

Νομίζω πως ο Γιώργος δεν θα είχε γράψει κανένα από τα βιβλία του, εάν δεν διακατεχόταν από ένα μεγάλο πάθος. Να ψάχνει και να βρίσκει την αλήθεια των πραγμάτων. Τους αληθινούς τόπους, τους αυθεντικούς ανθρώπους, τα ειλικρινή συναισθήματα. Τέτοια ακριβώς που εντόπισε στα Πανηγύρια του Αιγαίου, από την  πρώτη στιγμή που ήρθε σε επαφή μαζί τους, παληκαράκι 20 ετών, όταν την κοπάνισε από τη βάρδια στο πλοίο όπου υπηρετούσε ναύτης τότε, και πήγε με έναν κληρούχα φίλο του σε ένα πανηγυράκι στη Σίφνο.

Αυτό ήταν. Το λέει και μέσα στο βιβλίο του. Ερωτεύτηκε από τότε τα Πανηγύρια και τον κόσμο τους.

Φαίνεται, πως η αλήθεια των πραγμάτων δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να εντοπίσει όταν αποτελεί μέρος τους. Γι’ αυτό, ο Πίττας μπόρεσε και έκανε όλη αυτή τη σπουδαία δουλειά, πάνω στα Πανηγύρια του Αιγαίου. Γιατί, χωρίς να του ανήκει, μπήκε ψυχή τε και σώματι σε αυτό το σύμπαν, όπου το πάν-εγείρεται, και το κατέγραψε με σεβασμό και αγάπη.

Αυτό είναι και το ουσιαστικό στοιχείο, κατά τη γνώμη μου, που τον παρακινεί συνεχώς  σε νέες περιπέτειες και δεν τον αφήνει να ησυχάσει ποτέ…”

Η Μπήλιω Τσουκαλά με την Μιράντα Τερζοπούλου

Η Εθνολόγος Μιράντα Τερζοπούλου έκλεισε την βιβλιοπαρουσίαση με την αλληγορία της:

«Με τον Γιώργο Πίττα παρόλο που είμαστε και οι δυο ταξιδευτές και παραμυθάδες, μπεκρήδες και γλεντζέδες, δεν έλαχε να  συναντηθούμε σε τούτης  της ζωής τις στράτες. Ούτε σε ταξίδια ή ταξιδιάρικα βιβλία ούτε σε ταβέρνες ή ταβερνιάρικα βιβλία. Ήρθε η ώρα τώρα, αφού μάλλον είμαστε κι οι δυο για τα πανηγύρια. Για να σοβαρευτώ λίγο: με αναζήτησε, μαθαίνοντας ότι κι εγώ για χρόνια  συμμετέχω -με τους δικούς μου τρόπους- και μελετώ διάφορες ιεροτελεστικές συνάξεις απ’ αυτές που περιλαμβάνουμε κάτω απ’ τον γενικό χαρακτηρισμό «πανηγύρια». Μου έδωσε μια σχεδόν τελειωμένη μορφή του βιβλίου του και ζήτησε τα σχόλια και την κριτική μου, διατυπώνοντας με εφηβική σεμνότητα την αγωνία και ανασφάλεια που ένιωθε για την επιστημονική εγκυρότητα και πληρότητα του έργου του. Άθελα του μου έδινε ένα πρώτο δείγμα ποιότητας.

Το βιβλίο το ρούφηξα και το απόλαυσα κρατώντας πλούσιες και σχεδόν πάντα θετικές σημειώσεις σχετικά με τη δομή και τη σύνθεση του απέραντου υλικού του, την ερευνητική του ματιά, τις λεπτομερειακές παρατηρήσεις, τα σχόλια ή τον τρόπο γραφής του.

Όταν όμως μου έδωσε τη χαρά να με καλέσει σ’ αυτήν εδώ τη γιορτή, όλες εκείνες οι παρατηρήσεις πέταξαν απ’ το κεφάλι μου προς άλλες πιο χειμωνιάτικες ίσως συνθήκες, ενώ κάτι στο βάθος  του μυαλού μου στριφογύρναγε επίμονα. Έψαξα και εντέλει βρήκα εκείνο που έπρεπε να θυμηθώ, αφού κάποιος άλλος είχε προλάβει να γράψει πριν πολλά χρόνια, ό,τι περίπου κι εγώ θα ήθελα να πω σήμερα μιλώντας όχι για τις επιμέρους αρετές του βιβλίου αλλά για κάτι γενικότερο, κάτι που τις υπερβαίνει μα και τις περιέχει.

Είναι ένα απόσπασμα από την εισαγωγή που έγραψε κάποτε στο βιβλίο του «Ο Αστρολάβος, ήτοι ένα παράξενον βιβλίο όπου περιέχονται περίεργες ιστορίες και περιγραφές από διάφορα μέρη, που εσύναξεν με πολύ πόθον και που ομιλεί για τους ανθρώπους και τις τέχνες τους, για τον τρόπο της ζωής και τα εξωτικά τους έθιμα και πολλά άλλα εις τους πολλούς άγνωστα….», ο υπέροχος παλιοκαιρίσιος Φώτης Κόντογλου. Απόσπασμα που αναφέρεται στα ταξίδια και τα βιβλία, και που νομίζω πως αποτελεί το πιο ταιριαστό προφητικό εγκώμιο για το εξαιρετικό νεογέννητο βιβλίο του Γιώργου Πίττα που απόψε σαν τις μοίρες μοιραίνουμε. Θα σας το διαβάσω, προσπαθώντας να μην προδώσω την μοναδική γραπτή λαλιά του αξέχαστου δάσκαλου.

«Στα σημερινά τα χρόνια οι άνθρωποι πετάνε στον ουρανό με  τ’ αεροπλάνα και ταξιδεύουνε με μεγάλη γληγοράδα, ώστε άρχεται η μια χώρα κοντά στην άλλη και φαίνεται η γης ίσα μ’ ένα πορτοκάλι. Με τούτο δεν πάει να πει πως ο κόσμος μίκρυνε. Πολλά μυστήρια είναι ακόμα, πλήθος τόποι κρυμμένοι και μυστικοί. Τα πιο πολλά έθνη ζούνε δίχως να βρεθεί κανένας άνθρωπος να γράψει την ιστορία τους…’Ομως όπου κατοικούνε άνθρωποι, το κάθε βουνό, νησί είτε ποτάμι έχει το όνομα του, πράμα που δείχνει πως η Γεωγραφία είναι παλαιότερη παρά η Ιστορία. Πολλοί ιστορικοί γράφουνε τάχα την ιστορία του κόσμου γράφοντας ολοένα πολεμικά και πολιτικά πράματα, για ρηγάδες και βασιλιάδες, σα νάναι αυτοί μονάχα ανθρώποι κι οι ντροπές και τα αίματα που χυθήκανε η μόνη προκοπή μας. Αυτά τα βιβλία έπρεπε να καίγονται σαν των αιρετικών…

Εμένα ό,τι μ’αρέσει σε κάθε τόπο το στορίζω με την τέχνη μου, πολλή είτε λίγη, δίχως να κάνω μηδέ φιλοσοφία μηδέ τίποτε. Το μεράκι μου είναι να κάνω μια ζωγραφιά απλή και καλοδουλεμένη που να φραίνεται όποιος τη βλέπει. Γιατί το μεγαλύτερο κέρδος στον άνθρωπο είναι το να φχαριστιέται με απλά και όμορφα πράματα. Αυτά που λένε πολλοί πως σήμερα το μυαλό μας άλλαξε κι αποζητά φιλοσοφίες και μηχανικές δεν το παραδέχουμε. Στο χέρι του ανθρώπου στέκεται να πονηρέψει ή ν’ απομείνει απλός.

Πολλά βλέπουνε τα μάτια μας, πολλά ακούνε τ’ αφτιά μας, μα λίγα ξεχωρίζουμε, λιγοστά δίνουνε θροφή στην καρδιά μας, κι άνθρωπος που δεν δίνει θροφή στην καρδιά μας δεν τον λογαριάζω για άνθρωπο. Ο Θεός έκανε ένα κεντίδι το ντουνιά, όπου να γυρίσεις να δεις μπορεί να φχαριστηθεί το πνέμα σου, φτάνει να μην έχεις σφαλίξει τη φλέβα π’ αναβρύζει μέσα σου….

Κι εγώ σπουδασμένος είμαι, μα κατάλαβα πως δεν είναι σωστό η σπουδή να ξεραίνει την καρδιά μας, παρά εμείς οι άνθρωποι πρέπει να δίνουμε πνοή και γλυκύτητα στη γνώση μας. Η πεθυμιά μου με δυο λόγια είναι να μοιάζει τούτο το βιβλίο  με κείνη τη φημισμένη πηγή στο Ταίναρο ακρωτήριο, κι όποιος κοίταζε μέσα στο νερό της έβλεπε ένα θέαμα θαυμαστό, τα καράβια ν’αρμενίζουνε και αδιάφορα λιμάνια του κόσμου σα ζουγραφιά μπροστά στα μάτια του»…

…Κι εγω τα ξαναθυμήθηκα και σας τα αφηγήθηκα εδώ, γιατί διαβάζοντας το βιβλίο του φίλου μας Γιώργου Πίττα, εκτός που ταξίδεψα, έμαθα, έζησα ή ξανάζησα πράγματα πολύτιμα για μένα από μια Ελλάδα που αλλάζει μα δεν χάνεται, ένιωσα πως διαβάζω ένα τέτοιο βιβλίο, απ’ αυτά που δίνουνε θροφή όχι μόνο στο πνεύμα μα και στην καρδιά μας.  Κι αυτό δεν είναι καθόλου μα καθόλου εύκολο».

Το Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού του Αιγαίου, στο Lefkes Village, στις Λεύκες της Πάρου, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Πανηγύρια στο Αιγαίο», γιορτάζει τα γενέθλιά του.

Η "ποιητική του ξύλου". Δείγματα τραπεζιών καφενείου και καρεκλών απο τα νησιά του Αιγαίου.

«Ενα μικρό Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού του Αιγαίου, στις Λεύκες -ένα μικρό ορεινό χωριό της Πάρου- εγκατεστημένο μέσα σ’ ένα μικρό ξενοδοχείο –το Lefkes Village- δεν είναι τίποτε άλλο από το άνοιγμα ενός διαλόγου πολιτισμών. Και  προφανώς ενός διαλόγου του Τουρισμού με το Φυσικό και το Πολιτιστικό Περιβάλλον.

Η ποιητικη του καραβομαραγκού.

Τώρα που η λογική της ανάπτυξης και της προόδου φανέρωσε πιά όλες της αδυναμίες της και τα αδιέξοδά της, είναι καιρός να σκύψουμε με σεβασμό και περίσκεψη στους παραδοσιακούς πολιτισμούς, αυτούς που η ανάπτυξη τούς κατέστρεψε και να πάρουμε –έστω και εκπρόθεσμα- ένα κομμάτι από τη σοφία τους».

Σε πρώτο πλάνο η "ποιητική του ξύλου", σε δεύτερη τα "πανηγύρια στο Αιγαίο" και σε τρίτη η φωτογραφική έκθεση "Σημαδια του Αιγαίου". Συνομιλίες σε εξέλιξη!

Έτσι άρχιζε το κειμενάκι του οδηγού του Μουσείο του Lefkes Village που εγκαινιάσθηκε πριν από 15 χρόνια. Χωρίς πολλές φιλοδοξίες, αργά αλλά συστηματικά και μεθοδικά  και βέβαια  με πολύ μεράκι καταγράφηκε στο χώρο αυτό, ένας κόσμος που χανόταν. Προσεγγίζοντας τον Λαϊκό Πολιτισμό του Αιγαίου μέσα από τα αντικείμενα χρήσης,  αλλά ταυτόχρονα και αντικείμενα δημιουργίας, ανακαλύπτουμε ένα κόσμο που σε συνθήκες δύσκολες κατόρθωσε να ζήσει σε αρμονία με το περιβάλλον του, σεβόμενος την φύση και τον άνθρωπο.

Κεραμικά επιγιαλωμένα από την Σάμο

Τα εκθέματα  αντικείμενα – που η λειτουργικότητα τους και η φόρμα τους δοκιμάστηκαν επί αιώνες-  μας αποκαλύπτουν αισθητικές αξίες και συμβολισμούς, αλλά συνάμα αντικατοπτρίζουν την εξέλιξη της  λαϊκής σκέψης και του λαϊκου πολιτισμού του Αιγαίου.

Γιορτάζοντας φέτος  τα γενέθλια του, το αγαπημένο μας μουσειάκι,  παρουσιάζει ταυτόχρονα  τρεις θεματικές εκθέσεις.

Η πρώτη αφορά στη μόνιμη έκθεση των αντικειμένων με θέμα «Η ποίηση της μαστοριάς». Εδώ τέσσερα υλικά του Αρχιπελάγους η πέτρα,  το ξύλο, το μέταλλο και ο πηλός βρήκαν τους «μαστορές» τους και μεταμορφώθηκαν σε ποίηση.

Η ποίηση της μαστοριάς σε φωτογραφίες, σκίτσα, πρώτες ύλες, εργαλεία, αντικείμενα.

Μιά μικρή λεπτομέρια απο τα πετρώματα. Οπάλιοι, μάρμαρα, σμυρίγδι, βαρυτίνη, οψιδιανός!

Η πέτρα εμφανίστηκε στο Αιγαίο σαν σημάδι φτώχειας, σαν τιμωρία και  κατάρα  των θεών και μόνο μετά από ένα τεράστιο αγώνα αιώνων, ο Αιγαιοπελαγίτης το μοναδικό υλικό που βρήκε σε αφθονία,  το μετέτρεψε με μόχθο και  ευρηματικότητα από κατάρα σε ευλογία. Με τις πέτρες έχτισε, χιλιάδες χιλιόμετρα ξηρολιθιών για να δημιουργήσουν τα επίπεδα γης για τις καλλιέργιες –τις περίφημες πεζούλες- , αλλά και τις  εκκλησιές και τα σπίτια τους. Στο εκθετήριο της πέτρας, μπορεί κανείς να παρατηρήρησει  πετρώματα του Αιγαίου από πολλά νησιά.  Την βαρυτίνη της Μυκόνου, την κιμωλία της Κιμώλου, τα μάρμαρα της Πάρου, της μυλόπετρες, τον περλίτη, τον οψιδιανό  της Μήλου, τις Λάμπες από την Πάτμου, τα χουλάκια της Μυκόνου, το σμυρίγδι της Νάξου, την τάλκη από την Τήνο και άλλα πολλά. Απέναντι τους σε φωτογραφίες όλα τα «ποίηματα των μαστόρων της πέτρας» περιστερώνες, ανεμόμυλοι, μοναστήρια, κρύνες, γιοφύρια, πλακόστρωτα, πηγάδια, δεξαμενές, αλώνια, μητάτα  κλπ.

Στο εκθετήριο της σιδηρουργίας  ανακαλύπτουμε την «ποιητική των σιδεράδων». Εδώ οι απόγονοι του Ήφαιστου, με τον ίδιο τρόπο μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα, με το σφυρί και το αμόνι και τη βοήθεια της φωτιάς,  παράγουν εξαρτήματα και εργαλεία για όλα τα λοιπά επαγγέλματα. Στους αγρότες παρέχουν γεωργικά εργαλεία (φτιάρια, αξίνες, τσεκούρια, ηνιά για το όργωμα), στους κτηνοτρόφους κουδούνια και πέταλα, στους ψαράδες  άγκυρες και καμάκια. Στην οικοδομή θα φτιάξουν τις κλειδαριές, τους μεντεσέδες, τους ζεμπερέδες, τα κοντομήρια, τα μάσκουλα, κρίκους και κερκέλια. Η τέχνη της μεταλλουργίας, η τέχνη του γύφτου, θα φτάσει στο απόγειό της με τις σιδεριές (κάγκελα σε μπαλκόνια) και τα μεταλλικά επίπλα. Όλα αυτά τα αντικείμενα εμφανίζονται στο δεύτερο εκθετήριο.

Στη φωτιά με το σφυρί και το αμόνι οι γύφτοι κατασκευάζουν εργαλεία, μεντεσέδες, μάσκουλα, συδεριές...Η ποιητική του σίδερου.

Στον χώρο της αγγειοπλαστικής θα συναντήσουμε την «ποιητική του πηλού» σε μιά συλλογή με πάνω από εκατό κεραμικά απο όλα τα αγγειοπλαστικά κέντρα του Αιγαίου (Αίγινα, Σίφνο, Χίο, Λέσβο, Λήμνο, Ρόδο, Μαργαρίτες και Θραψανά από την Κρήτη, τη Σκύρο κλπ) όπου διακρίνονται τόσο οι διαφορές τους στις φόρμες –από νησί σε νησί- , αλλά και στους χρωματισμούς και τα σχέδια.

Απο τα κεραμικά πρωταγωνιστούν: Tα πυθάρια, τα λαγήνια, οι στάμνες,  οι μισόσταμνες, τα κουμάρια, τα φλασκιά, οι κεσέδες, οι τσανάκες, τα πιάτα, οι γαβάθες, τα λαδικά αλλά και οι φλάροι, οι κυψέλες, οι αρμεοί, τα καπνιστήρια γιά τις μέλισσες, μαγκανοκουβάδες κλπ.

Κεραμικά από Σίφνο, Κρήτη, Λέσβο και Χίο.

Ο χώρος «της ποιητικής του ξύλου»,  καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του Μουσείου  και εκτός κάποιων χοντροκατασκευών (άροτρα, σέλες, αγροτικά εργαλεία, ιχνος απο σκελετό βάρκας)  περιλαμβάνει έπιπλα  απο διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα και περιοχές του Αιγαίου. Η σειρά με τις πελεκητές καρέκλες της Κρήτης και τα τραπεζάκια καφενείου αποτελεί πράγματι μιά σπάνια συλλογή επίπλων.

Συλλογή από σπάνιες πελεκητές καρέκλες Κρήτης.

Η δεύτερη έκθεση αφορά τις φωτογραφίες από το Λεύκωμα «Σημάδια του Αιγαίου»  του Γιώργου Πίττα όπου επιχειρείται μιά περίηγηση στο Αιγαίο και η καταγραφή των σημαδιών του, των στοιχείων που συγκροτούν την ιστορική ταυτότητά του, μέσα από φωτογραφίες, ιστορίες και μικρές λεπτομέριες, τις λεπτομέριες της μεγάλης ανθρώπινης περιπέτειας, τα “μεγάλα μικρά” κατά τον ποιητή. Στόχος της έκθεσης να ακονίσει τις αισθήσεις, να προσφέρει γνώσεις για μια πιο βαθιά διείσδυση στην ουσία και το πνεύμα του Αρχιπέλαγους.

Τέλος, το μεγαλύτερο κομμάτι του Μουσείου καταλαμβάνει η έκθεση «Πανηγύρια στο Αιγαίο» που  πρωτοπαρουσιάζεται στην Ελλάδα. Η έκθεση έχει στηριχθεί στο ομώνυμο  βιβλίο του Γιώργου Πίττα και περιλαμβάνει σαράντα μεγάλα πανώ (μπάνερ), όπου στο καθένα από αυτά περιγράφονται με φωτογραφίες και κείμενα τα πανηγύρια στο Αιγαίο, ενώ σε  μιά ειδική αίθουσα παρουσιάζεται ένα slideshow με εικόνες και αυθεντικές μουσικές εκτελέσεις από το κάθε νησί.

Η έκθεση αυτή αποτυπώνει με τον πιό περιγραφικό τρόπο τα πανηγύρια των νησιών του Αιγαίου,  όπου η μουσική, το τραγούδι, ο χορός και το φαγοπότι είναι αναπόσπαστα μέρη μιας τελετουργίας, στην οποία συμμετέχει όλη η κοινότητα. Γέροι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, μετά την τέλεση της θρησκευτικής εορτής, παίρνουν μέρος στο γλέντι σαν μέλη ενός ενιαίου κοινωνικού συνόλου, που δηλώνει έτσι την παρουσία του και τη συνοχή του. Τα πανηγύρια, το σπουδαίο αυτό κομμάτι της ελληνικής παράδοσης, σαν κοινωνικό γεγονός, είχαν και έχουν μια τέτοια συμπύκνωση ζωής και πολιτισμού που σπάνια τη συναντάς σ’ άλλες εκδηλώσεις.

Σε ένα ειδικό χώρο του Μουσείου  μια  βιβλιοθήκη και ένα αρχείο με DVD,  συμπληρώνουν την βουτιά στον λαϊκό Πολιτισμό του Αρχιπέλαγους.

Ελληνικό πρωϊνό. Από το όραμα στη δράση.

Ομιλία στη παρουσίαση του   προγράμματος  «Ελληνικό πρωϊνό» στους δημοσιογράφους.

Τα βερύκοκα του κήπου στο Lefkes Village γίνονται μαρμελάδες, τάρτες, πασταφλώρες!

Aγαπητοί φίλοι και φίλες

Θα ήθελα και εγώ να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας που τιμά το ΞΕΕ. Σε καιρούς δύσκολους  θελήσαμε να κάνουμε  υπέρβαση απέναντι στη γκρίνα, στη διαμαρτυρία και τη μεμψιμοιρία επιχειρώντας να απαντήσουμε μ’ ένα έργο, με μια δημιουργία, κάτι που έπρεπε να γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Την επανάσταση του προφανούς και του αυτονόητου.

Γιατί δεν μπορεί να μιλάμε συνέχεια για ποιοτικό τουρισμό, για αναβαθμιση του τουριστικού προϊόντος και ταυτόχρονα στην πραγματικότητα να μην αλλάζουμε τίποτα από τις γνωστές συνήθειές μας και πρακτικές μας.

Το “Ελληνικό Πρωινό”, όπως τόνισε και ο πρόεδρος του ΞΕΕ Γιώργος Τσακίρης, αποσκοπεί στην δημιουργια αληθινών εντυπωσιακών εμπειριών του ξενοδοχειακού πελάτη μέσα από την γνωριμία του με τα τοπικά προϊόντα και την τοπική κουζίνα κάθε προορισμού. Η γνωριμία αυτή θα είναι γευστική, αλλά και γνωσιακή και πολιτιστική και θα συμβάλει στην ανακάλυψη της πολιτιστικής ταυτότητας κάθε τόπου.

Γιατί, το κρίσιμο για μας δεν είναι μόνο τα στατιστικά στοιχεία και οι αριθμοί, που τον τελευταίο καιρό με όρους λογιστικούς κυριαρχούν, αλλά και το πόση Ελλάδα αποκομίζει ο κάθε επισκέπτης μας, που κι αυτό αν θέλετε βοηθά τα νούμερα και τις στατιστικές.

Η πολυπόθητη μελιτζανόπιτα του Ηλιότοπου

Το «Ελληνικό Πρωινό»  επιχειρώντας να συνδέσει την ελληνική ξενοδοχία με τους τοπικούς παραγωγούς ποιοτικών τοπικών προϊόντων,   θα έχει  μακροπρόθεσμα πολλαπλές κοινωνικές και οικονομικές θετικές επιπτώσεις.

Η κεντρική μας σκέψη προέρχεται από μια απλή ερώτηση: γιατί, εδώ και τόσα χρόνια, δεν αξιοποιούμε έναν τοπικό πλούτο – ανθρώπινων γνώσεων, προϊόντων, γεύσεων, εμπειρίας, πολιτισμικής ταυτότητας- κάθε τόπου, έτσι ώστε ο επισκέπτης να γεύεται από το πρωί που ξυπνάει, το αποτέλεσμα μιας επιλογής της κάθε ξενοδοχειακής μονάδας στη χώρα μας; Της επιλογής να αναδείξουμε, να στηρίξουμε και να γνωρίσουμε τα τοπικά προϊόντα κάθε περιοχής, ξεκινώντας από αυτά που συνιστούν το Ελληνικό πρωϊνό;

Οι προσδοκίες μας είναι φιλόδοξες. Στόχος του ΞΕΕ είναι το ελληνικό πρωινό να υιοθετηθεί από τα περισσότερα ξενοδοχεία της πατρίδας μας, ανεξαρτήτου κατηγορίας και περιοχής, στο καθένα ανάλογα των δυνατοτήτων και μέσων που διαθέτει και να μην περιορισθεί μόνο στα ελάχιστα ξενοδοχεία υψηλών κατηγοριών. Οι  αθρόες  απαντήσεις των μικρομεσαίων ξενοδοχείων στην έρευνά μας που συμπερiλήφθηκε στη μελέτη, μας δίνουν κουράγιο για το εύρος της συμμετοχής,

Από τους κήπους στην κατανάλωση!

Αγαπητοί φίλοι και φίλες

Όσοι πραγματικά βρίσκονται κοντά στο χώρο της έρευνας, στο χώρο των μελετών θα έχουν συνειδητοποιήσει ότι εκατοντάδες μελέτες βρίσκονται στα ράφια κάποιων μελετητικών γραφείων ή  αραχνιάζουν στα συρτάρια κάποιων πελατών. Πολλές απ’ αυτές πράγματι αξιόλογες μαραζώνουν είτε γιατί αποτέλεσαν αυτοσκοπό, είτε γιατί δεν υπήρξαν οι συντελεστές να τις υλοποιήσουν, είτε για ένα σωρό άλλους λόγους.

Αυτό που θα παλέψουμε εδώ στο Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο μ’ όση δύναμη έχουμε, είναι να μην παρουσιάσουμε άλλη μια μελέτη που θα πάει στράφι. Από πού αντλούμε την αισιοδοξία μας; Από την αποφασιστικότητά μας αλλά και από την ωρίμανση κάποιων καταστάσεων. Η ευαισθητοποίηση των δημοσιογράφων γύρω απο τα θέματα της ελληνικής γαστρονομίας και των τοπικών προϊόντων, η συνακόλουθη ευαισθητοποίηση του ντόπιου αλλά και του διεθνούς κοινού, η δειλή αλλά σταθερή αναζωογόνηση της ελληνικής υπαίθρου από νέους καλλιεργητές, νέους αγρότες και μεταποιητές αγροτικών ή κτηνοτροφικών προϊόντων που στοχεύουν στην ποιότητα και την εντοπιότητα είναι μερικά ενδεικτικά δείγματα αυτής της μεταστροφής.

Το σαντορινιό "σούσι". Ο ξελουριστός μπακαλιάρος της Σαντορίνης στο Αρεσάνα!

Η σημερινή παρουσίαση εδώ του “Ελληνικού Πρωινού” δεν  αφορά μόνο στην παρουσίαση μιας έρευνας, ενός έργου, που θα δίνει μιά λύση πακέτο για την Ελλάδα ή για κάποιες περιοχές. Η πρόθεσή μας δεν  περιορίζεται στο πώς θα συντάξουμε οδηγίες προς ναυτιλωμένους, δίδοντας κάποιες πληροφορίες για το πώς  να φτιάξουν το πρωινό στο ξενοδοχείο τους. Βεβαίως θα κάνουμε και αυτό, δηλαδή θα δημιουργήσουμε μια τράπεζα γνώσεων και πληροφοριών με τους παραγωγούς όλων των προϊόντων, από τις οποίες ο κάθε ξενοδόχος θα μπορεί να ξεκινήσει για να εντάξει το Ελληνικό Πρωινό στη δική του μονάδα, στις δικές του ανάγκες. Όμως, στόχος μας είναι κάτι μακρόπνοο, πιο ουσιαστικό και, εάν θέλετε, πιο ρηξικέλευθο με την έννοια ότι επιχειρεί να αλλάξει νοοτροπίες, να πάει τα πράγματα λίγο παρακάτω.

Το κυρίαρχο εργαλείο του  προγράμματος είναι η δημιουργία ενός θεσμού,  του Τοπικού Συμφώνου Ελληνικού Πρωινού που επιχειρεί να φέρει κοντά τα αγαθά, τις υπηρεσίες, τους ανθρώπους και τη συσσωρευμένη γνώση κάθε τόπου,  να αποτελέσει δηλαδή ένα εργαλείο  παραγωγής σχέσεων.

Κύριος  στόχος του Τοπικού Συμφώνου Ελληνικού Πρωινού είναι η διαμόρφωση και η προβολή ενός γαστρονομικού  χαρτοφυλακίου που θα στηρίζεται σταυς πρεσβευτές κάθε τόπου. Και π οιοί είναι αυτοί;

Τα προϊόντα ΠΟΠ (προστατευμένης ονομασίας προέλευσης), τα ΠΓΕ (προστατευμένης γεωγραφικής ένδειξης) τα ΕΠΙΠ (Εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα) ή προϊόντα που θα προκύψουν απο συστήματα Εθελοντικής Πιστοποίησης ή αλλιώς συστήματα Αυτοχαρακτηρισμού (όπως για παράδειγμα έχει γίνει στην Ιταλία όπου έχουν χαρακτηρισθεί πάνω απο 3.500 παραδοσιακά προϊόντα) και βέβαια οι τοπικές συνταγές.

Για τη διαμόρφωση αυτού του χαρτοφυλακίου θα πρέπει να συνεργασθούν πολλοί. Οι ξενοδόχοι, που θα υιοθετήσουν το πρόγραμμα, οι αρχιμάγειροι που θα υλοποιήσουν δημιουργικές τοπικές συνταγές, οι ερευνητές οι συγραφείς γαστρονομικών εκδόσεων και οι τοπικές λέσχες γαστρονομίας που θα διαμορφώσουν με τις γνώσεις τους το περιεχόμενο αλλά και τον μύθο κάθε χαρτοφυλακίου, οι τοπικοί παραγωγοί και βιοτέχνες, μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης και φορέων ή οργανισμών συναφών μ’ αυτή τη δράση.

Ντοματοκεφτέδες Σαντορίνης!

Κοντολογίς θα συμμετάσχουν όσοι έχουν συμφέροντα και όσοι έχουν μεράκι. Ολοι αυτοί να γνωρισθούν, να ανταλλάξουν απόψεις να θέσουν προυποθέσεις συνεργασίας και συνεργιών.

Ο ρόλος των δημοσιογράφων εδώ είναι σημαντικός. Θα πρέπει να εντοπίσουν τους δημιουργούς, να ευαισθητοποιήσουν και να  κινητοποιήσουν τον κόσμο.

Μόνο μ’ ένα κίνημα -η λέξη αυτή αποφορτισμένη από την αυστηρή πολιτική της έννοια, αλλά όπως την δανείστηκα από το στόμα μιάς δραστήριας νέας κοπέλλας, της Ζωής Νόβακ, διευθύντριας του Κρητικού τοπικού σύμφωνου – θέλοντας να σταθώ και να επιμείνω στην ανάγκη μιας κινητοποίησης, την ανάγκη να δημιουργηθεί η απαραίτητη δυναμική. Μια δημιουργική συνεργασία όλων αυτών αλλά και της τοπικής Αυτοδιοίκησης, και των σχετικών φορέων της Πολιτείας και ειδικά αυτών που έχουν σχέση με την Αγροτική οικονομία, τον Πολιτισμό και τον Τουρισμό τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και σε περιφερειακό.

Τέλος, εμείς οι Ελληνες καταναλωτές πρώτοι  πρέπει να επιβραβεύσουμε και να στηρίξουμε όλες τις καλές προσπάθειες διεκδικώντας.  Η αξιοποίηση  του γαστρονομικού μας πλούτου σαν εργαλείο τουριστικής ανάπτυξης δεν μπορεί να γίνει παρά μόνον εάν θεωρήσουμε ότι αφορά πρώτα και κύρια τον εαυτό μας, την ποιότητα της ζωής μας, τον πολιτισμό  της καθημερινότητάς μας και τον πλούτο της πατρίδας μας.

Το περιβάλλον έτοιμο για το πρωινό!

Αμέσως μετά η Γιολάντα Τότσιου της  εταιρίας Αgropole, θα παρουσιάσει συνοπτικά τα κεντρικά σημεία της μελέτης. Αυτή η μελέτη, θα αποτελέσει όπως είχαμε πει και σε παλιότερες ενδιάμεσες συναντήσεις μας το πεδίο αναφοράς, το πλαίσιο διαβούλευσης τόσο σε εθνικό όσο και τοπικό επίπεδο.

Εδώ, είναι σημαντικό να σταθούμε στον ρόλο των δημοσιογράφων που βρίσκονται μαζί μας. Χρειαζόμαστε τη δική σας βοήθεια, μέσα από την εμπειρία σας, ζητάμε τη στήριξή σας για να εμπλουτίσουμε  το πρόγραμμά μας, με σχολιασμούς, προτάσεις και παρατηρήσεις.

Σε πρώτο χρόνο  επιχειρούμε να δημιουργήσουμε τρία πιλότικα προγράμματα. Ενα σε μιά περιφέρεια –ήδη έχουμε κάνει ένα μνημόνιο συνεργασίας με την Κρήτη-, ένα σε ένα νομό, και ένα σ’ ένα μικρό τόπο. Στην εφαρμογή των τριών πιλοτικών εξειδικεύσεων θα εντοπισθούν στην πράξη οι ιδιαιτερότητες και τα πιθανά  προβλήματα εφαρμογής σε διαφορετικών κατηγοριών και μεγεθών ξενοδοχεία, αλλά και η οργάνωση και εύρυθμη, παραγωγική λειτουργία των σχημάτων, όπως και τα θέματα, πιστοποίησης και προβολής.

Απο εκεί πέρα το ΞΕΕ θα είναι διαθέσιμο, μαζί με τον μελετητή Αgropole να υποστηρίξει ώριμα αιτήματα από ώριμα σχήματα. 

Αγαπητοί φίλοι για να μην σας κουράσω άλλο, άλλωστε πολλά πράγματα θα ξεδιπλωθούν και κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο δρόμος θα είναι μακρύς και δύσκολος αλλά πιστεύουμε ότι ίσως είναι ο μοναδικός.

Η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από το με πόση αίσθηση ευθύνης, σοβαρότητας και επιπέδου συνεργασιμότητας θα το διαχειρισθούμε όλοι μας. και κυρίως από μιά αλλαγή νοοτροπίας ώς προς την εμμονή στην ποιότητα και στην εντοπιότητα  από τους εκπροσώπους του πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, αλλά και από τους ξενοδόχους και τελικούς καταναλωτές.

Αγαπητοί φίλοι, τριάντα αιώνες πριν απο τον Φερνάν Μπρωντέλ, τον σπουδαίο ιστορικό της Μεσογείου οπου περιέγραψε διεισδυτικότατα τους  Μεσογειακούς πολιτισμούς που στηρίχθηκαν στην τριλογία της καλλιέργειας του σταριού, του αμπελιού και της ελιάς, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν κάνει την ίδια διαπίστωση με τους δικούς τους μυθοποιητικούς όρους. Οι τρείς απόγονοι του Διόνυσου, η Σπερμώ, η Οινώ και η Ελαϊδα ήσαν προικισμένες με το χάρισμα να μετατρέπουν η Σπερμώ το χώμα σε στάρι και γεννήματα, η Οινώ σε κρασί και η Ελαϊδα σε λάδι.

Η Ελλάδα έχει μιά  ιστορική διάρκεια τριάντα αιώνων σε καλλιέργειες, σε προϊόντα, σε περιβάλλον, σε πολιτισμό και σε μοναδικούς μύθους που μπορούν να στηρίξουν κάθε αξιόπιστη και ποιοτική προσπάθεια .

Στο χέρι μας είναι, όλοι μαζί,  να τους αξιοποιήσουμε.

Γιώργος Πίττας